Ας σκεφτούμε πλάσματα ελεύθερα σε ένα μέρος παραδεισένιο, γεμάτα ζωή και γέλιο γάργαρο. Πλάσματα παραδομένα στο παιχνίδι, σε μια αγκαλιά ενιαία, δυνατή κι άνευ όρων…
Ας φτιάξουμε μία τέτοια ιδανική εικόνα. Ας την αφήσουμε στην άκρη. Κι ας μιλήσουμε τώρα για παιδιά – τους ανθρώπους παιδιά.
Ας εστιάσουμε στις παρέες τους. Στις συνήθειές τους. Στις στιγμές τους έξω στο προαύλιο, στις αντιδράσεις τους κάπου στο πάρκο, στις αντιγραφές τους μέσα στο σπίτι. Σε αυτό που ιδανικά πιστεύουμε και σε αυτό που εσφαλμένα επιτρέπουμε, ελαφρά τη καρδία, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι η φράση “παιδιά είναι, θα μαλώσουν, θα χτυπηθούν, θα τα ξαναβρούν” είναι μία επιπόλαια εκτίμηση.
Ας μείνουμε με προσοχή στα προβλήματά τους. Στις απανωτές απορρίψεις, στις αλλεπάλληλες συγκρούσεις μεταξύ τους, στο φόβο να μιλήσουν, στην αποφυγή να εκφραστούν γιατί θυμούνται από το παρελθόν τη φράση “παιδιά είναι, θα μαλώσουν, θα χτυπηθούν, θα τα ξαναβρούν” κι έτσι υποχωρούν, γυρνούν στον εαυτό τους και ξεχνούν να υπερασπιστούν το ανάλογο δικαίωμά τους στην παρέα, στο παιχνίδι, στη χαρά με τα άλλα, τα εκείνα, τα κάποια… τα πολλά παιδιά.
Ας προβληματιστούμε με εμάς. Γιατί παιδιά είναι – τελεία. Ας προβληματιστούμε που παραμένουμε στο “τι είναι” και δεν εμβαθύνουμε στο “πώς είναι”.
Η εύκολη φράση “παιδιά είναι, θα μαλώσουν, θα χτυπηθούν, θα τα ξαναβρούν” είναι η αποποίηση της ευθύνης μας, ως ενήλικες. Τα παιδιά δεν είναι άγραφοι χάρτες που μέχρι την ενηλικίωσή τους παραμένουν κενοί, στερημένοι χαρακτηριστικών, στερημένοι προσωπικοτήτων. Είναι μικρές ανθρώπινες οντότητες, καθρέπτες της καθημερινότητας των γονέων, των εκπαιδευτικών, των ενηλίκων που συναναστρέφονται. Μικροί ημι-μίμοι με δικά τους στοιχεία που αναπτύσσονται γρήγορα, τόσο σωματικά όσο και πνευματικά και μας κρούουν συνεχώς το καμπανάκι – μήπως δε δώσαμε την πρέπουσα σημασία στο χτίσιμο των σχέσεών τους;
Mία μικρή βόλτα μεταξύ τους, μία μικρή συζήτηση μαζί τους και μας αποκαλύπτει πολλά για τον κόσμο τους. Έναν κόσμο που ζήσαμε κάποτε κι εμείς αλλά δεν τολμούμε να αγγίξουμε ξανά – γιατί πολλές φορές πονούσε. Αυτά που τους είπαν, αυτά που ένιωσαν, αυτά που φοβήθηκαν, αυτά που θέλησαν να ξεχάσουν δεν είναι πράγματα που τελείωσαν. Είναι στοιχεία που θα τους συνοδεύουν.
Ακριβώς επειδή είναι παιδιά πάντα θα θυμούνται τις διακρίσεις, την περιθωριοποίηση, τον εκφοβισμό, την υποτίμηση, τα άσχημα σχόλια, την περιφρόνηση – όχι των μεγάλων… αλλά των των συνομιλήκων, των άλλων παιδιών.
Είναι παιδιά. Όλα τους. Και τα μεν και τα δε. Τα παιδιά που δέχονται τον εκφοβισμό, τα παιδιά που τον κάνουν! Όλα είναι θύματα της κακής διαχείρισης των μεγάλων.
Παιδιά είναι. Κι εκείνα που κάθονται μόνα τους στο παγκάκι γιατί δεν έχουν την αποδεκτή ομορφιά. Κι εκείνα που μένουν μόνα τους στο θρανίο γιατί αριστεύουν και αναρωτιούνται ποια να ήταν άραγε τα λάθη τους – μην απορείτε, θυμηθείτε τα σχολικά σας χρόνια. Κι εκείνα που λόγω κάποιας δυσκολίας, αδιαφόρου βαθμού – η διάκριση είναι η ίδια – περιθωριοποιούνται από έναν κι η μάζα ακολουθεί. Κι εκείνα που προέρχονται από άλλη χώρα, που έχουν να δώσουν αγάπη, αλλά στο τέλος της μέρας σου αποκαλύπτουν πως ο τάδε, ο δείνα, η αυτή κι η άλλη, εξίσου παιδιά, τα απέφυγαν επιδεικτικά. Κι εκείνα που τρώνε το δεκατιανό τους μόνα στο προαύλιο και δακρύζουν γιατί δε συμβαδίζει η οικονομική τους κατάσταση με τη λοιπή επικρατούσα.
Παιδιά είναι. Κι εκείνα που ορμούν σε έναν καυγά γιατί αυτό είδαν μεγαλώνοντας. Κι εκείνα που δημιουργούν την ομάδα και ηγούνται αυτής απορρίπτοντας και περιθωριοποιώντας συνομιλήκους γιατί κάπου μέσα τους βαθιά κρύβουν ανασφάλεια και φόβο μήπως υποστούν αυτό που πρώτοι κάνουν. Κι εκείνα που αποφεύγουν τους ομοίους τους γιατί δασκαλεύτηκαν να ψάχνουν τους πιο δημοφιλείς. Κι εκείνα που άλλαξαν δεκάδες πρόσωπα και πλήγωσαν και φέρθηκαν άσχημα γιατί τα ίδια τους δεν απέκτησαν ποτέ από τους οικείους τους ορθές γέφυρες επικοινωνίας.
Παιδιά είναι. Τώρα. Μα εμείς αν και μεγάλοι, παιδιά ήμασταν κάποτε κι όλα αυτά τα είδαμε, όλα αυτά τα ζήσαμε. Πώς λοιπόν επιτρέπουμε στους εαυτούς μας να μην κάνουν τίποτα – πώς ξαναπληγώνουμε όλα τα επίπεδα χρόνων; Το δικό μας παρελθόν, το δικό τους παρόν και όλων το μέλλον;
Είναι χρέος μας να μιλάμε, να χτίζουμε γέφυρες, να συζητούμε, να ερευνούμε, να αποδεχόμαστε, να διορθώνουμε, να προλαμβάνουμε, να θεραπεύουμε. Είναι χρέος μας να διαπιστώνουμε πως έχουμε να κάνουμε με εκκολαπτόμενες προσωπικότητες, με ξεχωριστούς χαρακτήρες και να ενώνουμε τα παιδιά πάντα με διάλογο κι όχι να τα απομακρύνουμε μεταξύ τους αλλά κι από εμάς με φράσεις παιδαριώδεις που στοιχίζουν ακριβά στην ψυχολογία τους κι επιτρέπουν τη διαιώνιση συμπεριφορών και τακτικών… Είναι καθήκον μας να εντοπίζουμε τις περιπτώσεις εκφοβισμού και περιθωριοποίησης, να ανιχνεύουμε τις ενδείξεις, να εξετάζουμε τις συμπεριφορές των παιδιών από τη σκοπιά τους. Είναι υποχρέωσή μας από τον στενό κύκλο της οικογενείας, μέχρι τον ευρύ κύκλο της ενήλικης συναναστρεφόμενης με τα παιδιά κοινωνίας να τους μαθαίνουμε να επικοινωνούν και να σέβονται τον άλλον, όχι μόνο το διαφορετικό, όχι μόνο το όμοιο, όχι μόνο το συμφέρον… τον άλλον, όποιος κι αν είναι, όπως κι αν είναι, από όπου κι αν προέρχεται.
Κι ίσως τότε πάλι να μην έχουμε ένα μέρος κατάφωτο με πλάσματα ανέμελα και ενωμένα. Μα θα ‘χουμε έναν κόσμο γλυκύτερο και ευκολότερο για τους μικρούς ανθρώπους που έρχονται από πίσω μας. Άλλωστε, κανείς δεν είναι αγγελικά πλασμένος, άλλα όλοι επιθυμούμε την αποδοχή και την αγάπη. Ας μάθουμε στα παιδιά να τη δίνουν παντού, ας μάθουμε στα παιδιά να τη μοιράζονται μεταξύ τους.
Επιμέλεια Κειμένου: Τσανακτσίδου Ελένη Μαρία
