Τι χαρακτηρίζουμε κακές λέξεις ή φράσεις; Είναι αυτές που προσβάλλουν τον άλλον, που μπορεί να του προκαλέσουν άσχημα συναισθήματα. Μερικές φορές δεν απευθύνονται σε κάποιον αλλά ο κόσμος τις προφέρει για εκτόνωση. Πολλές λέξεις παρότι δεν σημαίνουν κάτι άσχημο, ο τόνος της φωνής μας όταν τις λέμε μπορεί να τις κάνει να ακουστούν άσχημα.
Κάποιες φορές το παιδί μπορεί να μας εκπλήξει με το λεξιλόγιο που χρησιμοποιεί, σε σημείο να αναρωτιόμαστε που την άκουσε αυτή τη λέξη. Το παιδικό αυτί ρουφάει σαν σφουγγάρι ότι ακούγεται… Ακόμα και αν δεν έχουν ειπωθεί κάποιες λέξεις μέσα από την οικογένεια, το παιδί δεν σταματάει να ακούει λέξεις είτε από τους φίλους είτε από το γύρω περιβάλλον.
Συχνά, οι γονείς είναι υπεύθυνοι για το λεξιλόγιο των παιδιών, καθώς οι αντιδράσεις τους, ο τόνος, η ένταση της φωνής τους, η ομιλία τους είναι αυτά που θα τους επηρεάσουν πρώτα. Τα παιδιά μιμούνται τους γονείς και προσέχουν τα λόγια τους για να αναπτύξουν μετά τη δική τους ομιλία. Μία άσχημη λέξη που θα πει έστω και μία φορά ένας γονιός αρκεί για να τους κάνει εντύπωση και να την χρησιμοποιήσουν αργότερα. Τις περισσότερες φορές βέβαια, την χρησιμοποιούν χωρίς να ξέρουν τι σημαίνει. Η πρώτη αντίδραση του γονιού είναι να πάθει σοκ, να αρχίσει να φωνάζει λέγοντας <<Μην την ξαναπείς αυτή τη λέξη είναι κακιά, δεν λέμε τέτοια λόγια… Μη σε ξανακούσω!>>. Αν υπάρξει και δεύτερη φορά… εκεί κάπου χάνει τον έλεγχο και απειλεί πως αν την ξαναπεί θα του βάλει πιπέρι στη γλώσσα, θα το βάλει τιμωρία κ.α.
Αυτός ο τρόπος δεν είναι παιδαγωγικά ορθός. Αν θέλουμε να χτίσουμε με το παιδί μια σχέση που να βασίζεται στην επικοινωνία και τον σεβασμό, πριν αρχίσουμε να φωνάζουμε πρέπει πρώτα να το σκεφτούμε πολύ καλά. Δεν γίνεται να απειλούμε το παιδί και να το τρομάζουμε και παρόλα αυτά να έχουμε την απαίτηση να μας σέβεται και να μιλά μαζί μας. Θα ήταν προτιμότερο να του εξηγήσουμε, σε ήρεμο τόνο, το δικό μας λάθος που ήταν να ξεστομίσουμε την συγκεκριμένη λέξη ή έκφραση που άκουσε και να δικαιολογήσουμε τον εαυτό μας λέγοντας: <<Οι μεγάλοι κάποιες φορές είναι λίγο πιεσμένοι, έχουν άγχος και καμιά φορά τους ξεφεύγουν πράγματα που στην πραγματικότητα δεν θέλουν να τα πουν… γιατί είναι άσχημο να μιλάμε έτσι. Για αυτό και εσύ αν με ξανακούσεις θα με μαλώσεις για να μην το ξαναπώ. Ένας πολύ όμορφος άνθρωπος μπορεί να γίνει πολύ άσχημος χρησιμοποιώντας λέξεις που στενοχωρούν και προσβάλλουν τους άλλους.>> Έτσι, το παιδί θα κατανοήσει και το δικό μας λάθος και το δικό του. Σε αυτή την περίπτωση, το παιδί δεν φταίει απλά μιμείται και είναι κρίμα να το μαλώνουμε για κάτι που δεν ξέρει καν τι σημαίνει.
Ας δούμε τώρα την περίπτωση που το παιδί δεν ακούει τις κακές λέξεις από το σπίτι, αλλά από το σχολείο ή τις παρέες. Οι πιο πολλοί γονείς αντιδρούν λέγοντας: <<Δεν θα την ξαναπείς αυτή τι λέξη! Πού την άκουσες; Είναι κακιά. Μη σε ξανακούσω!>>. Αν βέβαια συνεχιστεί αυτό και η μαμά γνωρίζει από ποιο παιδάκι ακούει αυτές τις λέξεις αντιδρά λέγοντας: <<Δεν θα κάνεις παρέα άλλο με αυτό το παιδάκι, κάνε καλύτερα με τον Τασούλη που μιλά πιο όμορφα>>. Αυτή είναι μια εύκολη λύση για τη μαμά, η οποία δεν καταλαβαίνει εκείνη την ώρα ότι έτσι δεν βοηθά να αναπτυχθεί η κριτική σκέψη του παιδιού και να μάθει να επιλέγει μόνο του τους φίλους του. Το ότι ένα παιδί μιλάει άσχημα δεν σημαίνει ότι δεν αξίζει τη φιλία του παιδιού της ή ότι δεν είναι καλό στην ψυχή. Δεν φταίει αυτό που ακούει στο περιβάλλον του τέτοιες λέξεις. Το θέμα είναι να καταλάβει το δικό της παιδί ότι δεν πρέπει να επαναλαμβάνει ότι ακούει, ειδικά όταν μιλάμε για βρισιές. Το παιδί πρέπει να είναι σε θέση να επιλέγει ποιες λέξεις θα χρησιμοποιεί και γιατί το κάνει. Αυτό είναι κάτι που θα το κατακτήσει σιγά σιγά μέσα από συζητήσεις, παραδείγματα, αλλά και από τη δική της στάση.
Εξηγήστε στο παιδί πως αν μιλά με αγένεια ή με άσχημες λέξεις και φράσεις χάνει το δίκαιο του, ότι λίγοι θα το ακούν και σχεδόν κανένας δεν θα το σέβεται. Επίσης, οι απειλές και οι φωνές θα εντείνουν το πρόβλημα, δε θα το βελτιώσουν. Όλα τα προβλήματα λύνονται με τη συζήτηση, αρκεί να γίνεται με ήρεμο τρόπο και με λεξιλόγιο που να κατανοεί το παιδί.
Επιμέλεια Κειμένου: Τζελέπη Εύη
